ارستر یا برقگیر تابلویی (SPD)

ارستر یا برقگیر تابلویی (SPD) چیست؟

ارستر (SPD) برای محافظت از تاسیسات الکتریکی، که شامل : مصرف کننده، سیم کشی و لوازم جانبی است، در برابر نوسانات برق که به عنوان اضافه ولتاژهای گذرا شناخته می شوند، استفاده می شود. اسن تجهیزات همچنین برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی حساس ، مانند رایانه ها، تلویزیون ها، ماشین های لباسشویی و مدارهای ایمنی مانند سیستم های اعلام و اعلان حریق و روشنایی اضطراری استفاده می شوند. تجهیزات با مدارهای الکترونیکی حساس می توانند در معرض آسیب ناشی از اضافه ولتاژهای گذرا باشند.

اثرات یک موج می تواند منجر به خرابی فوری یا آسیب به تجهیزات شود که فقط در مدت زمان طولانی مشهود است. SPD ها معمولاً در داخل واحد مصرف کننده برای محافظت از تاسیسات الکتریکی نصب می شوند، اما انواع مختلفی از SPD برای محافظت از تاسیسات در مسیر سایر خطوط ورودی مانند خطوط تلفن و تلویزیون کابلی موجود میباشد. لازم به یادآوری است که اگر حفاظت از تاسیسات الکتریکی به تنهایی از یک سرویس ورودی (مثلا سرویس تغذیه ) انجام شود ممکن است مسیر دیگری (خطوط دیتا و تلفن) برای ورود ولتاژهای گذرا به تاسیسات وجود داشته باشد. بنابراین تمامی خطوط ورودی از بیرون میبایست محافظت گردند.

ارستر(SPD) ها دارای سه نوع یا کلاس میباشند:

1. SPD نوع  1 : در مبدا تاسیسات نصب میشود، به عنوان مثال. تابلوی توزیع اصلی

2. SPD نوع 2  : در تابلوهای توزیع فرعی نصب میشود

نکته: (SPD های ترکیبی نوع 2+1 نیز وجود دارند و معمولاً در واحدهای مصرف کننده نصب می شوند).

3. SPD نوع 3 :  نزدیک به بار نصب میشود. آنها فقط باید به عنوان مکمل SPD نوع 2 نصب شوند.

در مواردی که چندین  ارستر برای محافظت از تاسیسات مورد نیاز است، میبایست هماهنگی بین ارسترها رعایت گردد. در این خصوص بهترین راهنما مراجعه به دستورالعمل سازندگان است.

اضافه ولتاژهای گذرا چیست؟

اضافه ولتاژهای گذرا به مانند یک شوک  دارای زمان کوتاه و دامنه ولتاژهای بالا میباشند که با عنوان سرج شناخته میشوند. ولتاژهای گذرا که اغلب به عنوان "SURGE" توصیف می شوند، می توانند تا 6000 ولت در یک شبکه مصرف کننده ولتاژ پایین، با مدت زمان در حد میلی ثانیه برسند.

اضافه ولتاژهای گذرا به دلیل آزاد شدن ناگهانی انرژی که قبلاً ذخیره شده یا القا شده است رخ می‌دهد. اضافه ولتاژهای گذرا می توانند به صورت طبیعی (صاعقه) یا ساخته دست بشر (کلید زنی یا سوئیچینگ) باشند.

 اضافه ولتاژ گذرا یا سرج (SURGE)

اضافه ولتاژهای گذرا چگونه رخ می دهد؟

اضافه ولتاژهای گذرا ساخته دست بشر به دلیل سوئیچینگ موتورها و ترانسفورماتورها یا برخی از انواع روشنایی ظاهر می شوند. از نظر تاریخی این موضوع در تاسیسات داخلی وجود نداشته است، اما اخیراً، با ظهور فناوری‌های جدید مانند شارژ وسایل نقلیه الکتریکی، پمپ‌های حرارتی زمینی و ماشین‌های شستشو (با کنترل سرعت) در حال تغییر هستند و احتمال وقوع اضافه ولتاژ گذرا در تاسیسات خانگی را افزایش داده‌اند.

اضافه ولتاژهای گذرا طبیعی به دلیل صاعقه های غیرمستقیم رخ می دهد که به احتمال زیاد به دلیل برخورد مستقیم صاعقه در یک خط تغذیه هوایی مجاور یا خط تلفن باعث می شود که اضافه ولتاژ گذرا در طول خطوط حرکت کند و می تواند آسیب قابل توجهی به تاسیسات الکتریکی و تجهیزات مربوطه وارد کند.

اصابت مستقیم صاعقه به سازه یا سیستم صاعقه گیر

 اصابت صاعقه به مجاورت سازه

اصابت مستقیم صاعقه به سرویس های ورودی(برق، تلفن و دیتا و ...)

اصابت صاعقه به نزدیکی سرویس های ورودی(برق، تلفن و دیتا و ...)

در چه شرایطی باید SPD در تاسیسات نصب شود؟

الزام به نصب ارستر (SPD) تنها از طریق محاسبات ارزیابی ریسک(پیشنهاد میگردد مقالات  ارزیابی ریسک ارستر spd , ارزیابی ریسک حفاظت صاعقه  مطالعه شود )انجام میشود، همچنین به طور کلی حفاظت در برابر اضافه ولتاژ گذرا باید در مواردی انجام شود که تبعات آن:

منجر به آسیب جدی یا از دست دادن جان انسان شود

منجر به قطع خدمات عمومی و/یا آسیب به میراث فرهنگی شود

منجر به قطع فعالیت تجاری یا صنعتی شود

تصمیم گیری در مورد نصب SPD در دست مشتری است، اما باید اطلاعات کافی برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد اینکه آیا می خواهند SPD ها را حذف کنند یا خیر، در اختیار مشتری قرار گیرد. تصمیم باید بر اساس عوامل خطر ایمنی و پس از ارزیابی هزینه SPD ها، در مقابل هزینه تاسیسات الکتریکی و تجهیزات متصل به آن مانند رایانه، تلویزیون و تجهیزات لازم اتخاذ شود.(ارزیابی اقتصادی)

محل نصب:

اگر فضای فیزیکی مناسب در دسترس بود، می‌توان آن را در تابلوی موجود نصب کرد یا اگر فضای کافی در دسترس نبود، می‌توان آن را در یک باکس خارجی مجاور تابلوی موجود نصب کرد.

همچنین میتوان با شرکت بیمه تیز این موضوع را چک کرد. زیرا ممکن است برخی از قوانین بیمه ای برای برخی تجهیزاتباشد که تجهیز باید با استفاده از ارستر (SPD) حفاظت شود وگرنه در صورت ادعای خسارت پرداخت نمی شوند.

در پایان جهت انتخاب ارستر مناسب میتوانید مقاله دستور العمل انتخاب ارستر نوشته شده توسط گروه فنی مهندسی شرکت تاراز نیر را مطالعه فرمایید .